Aronia i antyoksydanty

Owoce są niezwykle ważnym elementem naszej codziennej diety. Należą do grupy szczególnych surowców naturalnych, ponieważ cechuje je niewysoka wartość kaloryczna, a przy tym są istną kopalnią węglowodanów, błonnika, minerałów i witamin, a także związków o właściwościach antyoksydacyjnych, które regulują metabolizm, kontrolują podziały komórkowe oraz chronią przed stresem oksydacyjnym.

Owoce zawierają cały szereg dobroczynnych fitozwiązków, które naśladują działanie ludzkich hormonów, a także wykazują cechy podobieństwa do witamin, tyle, że nie są wytwarzane w naszych organizmach, a więc muszą być dostarczane wraz z pokarmem. Wisienką na torcie, jest jednak, obecność w roślinach:

• polifenoli,
• karotenoidów,
• tokoferoli,
• kwasów organicznych,
• chlorofilu,
• terpenów,
• glutationów,
• antocyjanów,
• antocyjanidyn.

Prozdrowotne właściwości tych związków sprawiają, że owoce z powodzeniem mogą być wykorzystywane w prewencji chorób cywilizacyjnych oraz w leczeniu niektórych schorzeń.

Aronia - skład

Aronia jest jedną z najbardziej wartościowych roślin, o wielkim potencjale medycznym. Jej owoce są kuliste, niewielkie, średnicy ok. 10 mm. Przybierają ciemnogranatową, niemalże czarną barwę. Wyróżnia je przyjemny słodkawy zapach i smak. Od zewnątrz pokryte są woskowatym nalotem.

Aronia odznacza się najwyższą wśród wszystkich surowców roślinnych, zawartością antocyjanidyn, antocyjanów i polifenoli, które wykazują ogromny potencjał antyoksydacyjny. Z uwagi na fakt, że znaczna część chorób cywilizacyjnych związana jest z toksycznym wpływem wolnych rodników na delikatne struktury komórkowe, owoce aroniowe mogą być śmiało wykorzystywane do produkcji leków, suplementów diety i żywności funkcjonalnej. Aronia to także cenne źródło flawonów, flawonoli, fenolokwasów, garbników oraz witamin: C, B2, B6, E, P, PP.

Właściwości aronii

Owoce aronii wykazują działanie:

• antycukrzycowe,
• antymiażdżycowe,
• antybakteryjne,
• antywirusowe,
• antynowotworowe.

Sok z aronii przydatny jest w leczeniu oparzeń, owrzodzeń i stopy cukrzycowej.

Antyoksydacyjna moc aronii

Reaktywne formy tlenu (RFT) niszczące od środka nasz organizm to niestabilne cząsteczki z 1- lub kilkoma niesparowanymi elektronami, które przez swoją reaktywność zdolne są do zaburzania istotnych metabolicznie reakcji chemicznych. Niszcząc struktury komórkowe i DNA, wpływają na procesy starzeniowe, rozwój mitochondriopatii i niektórych nowotworów. Ich podstawowym źródłem są mitochondria, ponieważ to właśnie w nich zachodzi tlenowe oddychanie, którego produktem ubocznym są RFT. Ich stężenie warunkowane jest przez dietę, używki (głównie papierosy), ekspozycję na promieniowanie, działanie toksyn. Krytycznie wysokie stężenie wolnych rodników może być też generowane podczas wysiłku fizycznego, przy jednoczesnym stosowaniu ubogiej w antyoksydanty diety.

Wolne rodniki w komórce mogą uszkadzać praktycznie każdą delikatną strukturę. Przyłączając się do białek - powodują unieczynnienie bądź obniżenie jakości działania niektórych istotnych enzymów. W efekcie utleniania lipidów (perodksydacji) zaburzona zostaje budowa błon komórkowych oraz niektórych organelli. Dobrze wiedzieć, że peroksydacja lipidów ma ogromne znaczenie w trakcie rozwoju miażdżycowej blaszki czy chorób neurodegradacyjnych. Oddziaływując na polisacharydy, wolne rodniki czynią ważne z biologicznego punktu widzenia, biocząsteczki, całkowicie bezużytecznymi (witamina C). Najgorszą jednak, ze wszystkich możliwości jest utlenianie kwasów nukleinowych, wchodzących w skład DNA. W tym wypadku RFT mogą doszczętnie uszkodzić materiał genetyczny, czego wynikiem jest powstanie mutacji. W ich wyniku może rozwinąć się nowotwór.

Reaktywne formy tlenu potrafią również, rozregulować działanie enzymów i białek, ściśle kontrolujących podziały komórkowe. Za ich sprawą, wychwytywane są błędy podczas mitoz, a wszystkie nieprawidłowe części składowe mogą zostać nakierowane na drogę rozkładu. Rozregulowanie działalności enzymów i białek kontrolnych czy naprawczych, powoduje, że proces może mieć wadliwy przebieg, a nowo powstająca komórka może posiadać niespotykane właściwości - np. jest oporna na działanie sygnałów napływających z zewnątrz, albo umie dostosować się do naprawdę ciężkich warunków, w których normalna komórka ginie. Jej potencjalna nieśmiertelność, jest wówczas ludzkim przekleństwem, ponieważ propaguje kancerogenezę - rozwój raka.

Wolne rodniki wytępują w postaci anionów (mają ujemny ładunek), które w obecności jonów metali przejściowych, rozpadają się do rodnika wodorotlenkowego. Jego cechą specyficzną jest umiejętność aktywnego przechodzenia przez błony komórkowe. Stąd, wolne rodniki łatwo mogą przedostawać się w odległe miejsca od punktu powstania. W wyniku licznych reakcji chemicznych przekształcają się w bardzo toksyczny, rodnik hydroksylowy, którego głównym miejscem ataku jest DNA. Najłatwiejszym celem jest DNA zgromadzone w mitochondriach. Z uwagi na spiralną nić, która nie jest chroniona przez opiekuńcze białka - histony, rodnik hydroksylowy bez większych trudów utlenia tutejsze struktury. Wynikiem są mitochondriopatie - zniszczenia struktur mitochondrialnych, co prowadzi do bólów mięśni i zwiększonej męczliwości. Możliwe jest też wystąpienia rumienia na twarzy i alergii.

Organizm posiada Antyoksydacyjny Układ Obronny (ADS), gdzie najważniejsze znaczenie mają antyutleniacze. Przekazując swój wolny elektron wolnemu rodnikowi, sprawiają, że ten traci swoje właściwości utleniające. Spełniają zatem, rolę ochronną komórki. Znane przeciwutleniacze to koenzym Q10, witaminy C i E, flawony, flawonoidy, antocyjany, antocyjanidyny, terpeny, chlorofile, karotenoidy.

Polifenole obecne w aronii to chemiczne związki, nadające owocom cierpkiego smaku i intensywnie granatowej barwy. Moc działania antyoksydacyjnego wynika z ich chemicznej struktury - zbudowane są aromatycznego pierścienia i grup hydroksylowych OH, które skupiają się dookoła aromatycznego centrum. Zaletą polifenoli jest umiejętność wyłapywania wolnych rodników. Polifenole posiadają przynajmniej 2 grupy hydroksylowe OH, ale oczywiste jest, że im więcej, tym lepiej. Do grupy polifenoli zaliczamy:

• taniny,
• flawonoidy,
• kwasy fenolowe.

Polifenole aktywnie blokują kancerogeny oraz związki azotowe, których dostarczamy organizmowi wraz z warzywami traktowanymi opryskiem oraz z mięsnymi konserwami. Polifenole hamują również działanie enzymów, które prowadzą do rozpadu aromatycznych węglowodorów do metabolitów, działających na kwasy nukleinowe (obecne w DNA). Badania naukowe wykazały, że polifenole aktywnie powstrzymują neowaskularyzację - tworzenie naczyń krwionośnych, odżywiających i dotleniających guza.

Antymiażdżycowy potencjał związków aroniowych

Z uwagi na fakt, że polifenole blokują utlenianie lipidów, wykazują działanie antymiażdżycowe. Do rozwoju blaszki miażdżycowej dochodzi wtedy, gdy na ściankach naczyń krwionośnych osadzają się pokłady cholesterolu LDL. Wówczas pod wpływem wolnych rodników dochodzi do ich utleniania, co z kolei prowadzi do rozwoju stanu zapalnego. Komórki odpornościowe próbują rozłożyć utlenione lipidy. W praktyce zostały stworzone do innych celów, dlatego też, proces nie ma prawa prawidłowego przebiegu - makrofagi rozkładają chorobotwórcze patogeny, a nie tłuszcze! W efekcie, zostają zniszczone, a dookoła nich odkłada się wapń. Antyoksydanty wyłapując wolne rodniki, zapobiegają fatalnej sytuacji utleniania lipidów, stającej się promotorem dla rozwoju miażdżycy. Poza tym, polifenole wpływają na uszczelnienie naczyń krwionośnych, poprawiają ich sprężystość oraz regenerują niszczejące warstwy śródbłonka wyściełającego naczynia, przez co czynią je odporniejszymi na mikrourazy. Warto wiedzieć i o tym, że polifenole obniżają i ciśnienie tętnicze krwi i frakcje "złego cholesterolu" LDL oraz zapobiegają zlepianiu się płytek krwi. Oznacza to, że mają ogromny potencjał w leczeniu i prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego!

Owoce aronii są obficie naszpikowane witaminami z grupy B, które odpowiadają za prawidłową, niezaburzoną hemopoezę - proces powstawania w szpiku kostnym elementów morfotycznych krwi. Zapobiegają zatem, anemii! Sprawiają, że erytrocyty - czerwone krwinki są wysokiej jakości, prawidłowej wielkości i w należyty sposób sprawują swoje funkcje. Oznacza to, że wszystkie komórki i tkanki są właściwie natlenowane, dobrze odżywione, a organizm staje się silniejszy, odporniejszy, nie ulega łatwej męczliwości, a skóra, włosy, paznokcie są w dobrej kondycji.

Antycukrzycowa moc aroniowych antyoksydantów

U podłoża rozwoju cukrzycy leży uszkodzenie bądź niewystarczająca działalność wysepek Langerhansa, które w normalnych warunkach wytwarzają insulinę. Cukrzyca typu I wiąże się z całkowitym brakiem insuliny własnej, natomiast typ II odnosi się do sytuacji, gdy trzustkowe wysepki produkują insulinę, ale w zbyt małych ilościach, by sprostać oczekiwaniom wszystkich komórek ciała. Ta sytuacja ma również w miejsce w przypadku otyłości, gdzie wysepek Langerhansa jest zbyt mało, by mogły zaspokoić potrzeby wszystkich tkanek. Niezredukowany cukier gromadzi się we krwi, powodując hiperglikemię, by ostatecznie skumulować się w nerkach i wątrobie oraz wywołać szereg przykrych efektów - np. neuropatii cukrzycowych.

Antycukrzycowa działalność aronii wynika ze zmniejszenia aktywności enzymów redukujących cukier, jeszcze w jelitach - maltaza rozkłada cząsteczkę maltozy do 2 cząsteczek glukozy, natomiast sacharaza redukuje sacharozę do cząsteczki fruktozy i glukozy. Zmniejszenie ich stężenia powoduje, że cukry złożone nie ulegają w jelitach rozpadowi do glukozy i nie są przez kosmki jelitowe wchłaniane do krwi, lecz w całości usuwane są z organizmu, wraz z kałem. Ponadto, antocyjanidyny aroniowe poprawiają funkcjonalność wysepek Langerhansa, w związku z czym spożywający codziennie sok z aronii diabetycy, chorujący na typ II cukrzycy, mogą oczekiwać, że ich trzustka podejmie pracę. Aroniowe związki wspomagają procesy odchudzania, z uwagi na fakt, że nie dopuszczają do rozkładu cukrów złożonych w jelitach.

Badania naukowe in vitro wykazały, w których sprawdzano działanie 9 antocyjanidyn, wykazały, że najintensywniejsze działanie stymulujące wysepki Langerhansa do produkcji insuliny ma aglikon - bogato występujący w aronii.

Aroniowe antyoksydanty - czy uleczą stopę cukrzycową?
Ponieważ, dobroczynne związki obecne w aronii mają silne działanie antyzapalne, antybakteryjne, antywirusowe, antyzapalne a ponadto, wzmacniające naczynia krwionośne, sok z aronii zalecany jest dla osób z aktywnie rozwijającą się stopą cukrzycową. Do rozwoju choroby dochodzi wtedy, gdy na skutek nieprawidłowego leczenia bądź niedoborów insuliny, odłożony w naczyniach krwionośnych cukier, staje się toksyczny dla tkanek. Niedostateczny przepływ krwi przez kończyny dolne w połączeniu z zaburzonym działaniem układu immunologicznego i otwartą raną na stopie, jest czynnikiem kluczowym dla rozwoju schorzenia. Postępująca infekcja, z racji choroby nie może zostać wytępiona przez braki w odporności. Pojawia się owrzodzenie na stopie, a na skutek angiopatii, naczynia krwionośne stają się nieszczelne. Wtedy powstają obrzęki, a z rany sączy się ropa i wydobywa płyn surowiczy. Stopa cukrzycowa jest niezwykle trudna w leczeniu, dlatego też, nierzadko kończy się amputacją. By zapobiec, tragicznej dla pacjenta sytuacji, zaleca się spożywanie soku z aronii! Prócz tego, że obniża poziom cukru we krwi, wzmacnia naczynia krwionośne, działa antyseptycznie i moduluje odpowiedź immunologiczną. W połączeniu z terapią antybiotykową, może zdziałać prawdziwe cuda!

Antyoksydanty z aronii - ochrona przez chorobami neurodegradacyjnymi

Najgorszymi schorzeniami dotykającymi ludzkość są choroby neurodegradacyjne i zaburzenia poznawcze. W efekcie rozwoju choroby Alzheimera nieprawidłowo sformowane białka i ciała amyloidalne, z niewiadomych przyczyn gromadzą się w ośrodkach odpowiedzialnych za myślenie, koncentrację, poznawanie. Kwasy polifenolowe skutecznie hamują odkładanie blaszki amyloidalnej i pozwalają zachować żywotność komórek mózgowych na dłużej. Badania wykazały, że polifenole hamują również udział kaspazy-3 - enzymu nieuchronnie prowadzącego do śmierci komórki, w tym przypadku umierają komórki nerwowe. Polifenole pozwalają przeżyć blisko 30% neuronów mózgowych!

Ponieważ w Stwardnieniu Rozsianym (SM) największe znaczenie przypisuje się stanom zapalnym i wadliwemu działaniu układu odpornościowego, antyoksydanty aroniowe, po raz kolejny zdają się nieść nadzieję. Modulują odpowiedź immunologiczną oraz hamują działanie prozapalnych cytokin - białek inicjujących stan zapalny. Choroba rozwija się najprawdopodobniej z uwagi na błędne rozpoznawanie wroga w komórkach mielinowej otoczki otaczającej nerwy. Zainicjowanie stanu zapalnego prowadzi do stresu oksydacyjnego i przebudowy przestrzeni międzykomórkowych, występujących poza komórkami nerwowymi. Przewlekły stan zapalny wyrządza ogromną krzywdę nerwom, które ostatecznie odmawiają posłuszeństwa. Stąd, chorzy miewają niedowłady, parestezje, drżenia i zaburzenia czucia. Antyoksydanty łagodzą przebieg zapalenia oraz umożliwiają uwolnienie białka działającego ochronnie na nerwy. Stąd, aroniowy sok zalecany jest dla osób zmagających się z chorobą.

Witamina E - źródło młodości

Witamina E obecna w aronii jest bardzo ważnym antyoksydantem, działającym w synergii, z polifenolami. Wykazuje działanie antynowotworowe oraz odtruwające organizm. Wpływa na produkcję nasienia u mężczyzn. Niebagatelnie wzmacnia skórę, włosy, paznokcie oraz... odejmuje lat! Wszystko dzięki temu, że witamina E wpływa na regenerację włókien kolagenowych i elastynowych stanowiących coś na kształt "siateczki" dla komórek skóry. Ponieważ, witamina E jest ich "ochroniarzem", sprawia, że skóra przez dłuższy okres czasu zachowuje młody, świeży wygląd!

Aroniowe soki, dżemy, syropy to nie tylko chwila przyjemności dla duszy, ale i niesamowity prezent dla naszego organizmu. Aronia jest nie tylko nutką słodyczy, ale i znakomitym lekarstwem! W dobie XXI wieku aktywnie trwają poszukiwania związków, które mogłyby pokonać raka. Utworzono już naukowe projekty, gdzie intensywnie bada się aroniowe cząsteczki.