Nawet na niewielkim balkonie możemy założyć piękny ogródek ziołowy. Choć latem na większości królują obficie kwitnące rośliny ozdobne, z roku na rok coraz więcej osób decyduje się na uzupełnienie sezonowej aranżacji balkonu o aromatyczne zioła. One również są bardzo dekoracyjne, a dodatkowo pięknie pachną i możemy je wykorzystać podczas przygotowywania potraw. Sprawdź, jak uprawiać zioła na balkonie lub tarasie oraz jakie gatunki warto posadzić?
Uprawa ziół jest łatwa. Nie wymagają one żadnych specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych i rzadko chorują. Jeśli zapewnimy im dobre podłoże i będziemy dbać o regularne podlewanie, to nasz ogródek szybko się rozrośnie i będzie wyglądać pięknie. Rośliny te możemy wysiać samodzielnie z nasion na wiosnę lub kupić gotowe sadzonki, które są powszechnie dostępne zarówno w sklepach ogrodniczych, jak i w zwykłych marketach spożywczych.
Uprawa ziół na balkonie lub tarasie - podstawowe zasady
Z uprawą popularnych gatunków poradzi sobie nawet początkujący miłośnik ogrodnictwa. Nie jest ona zbyt skomplikowana i nie wymaga dużych nakładów pracy, więc to idealne rozwiązanie dla osób zapracowanych, które nie mogą poświęcić wiele czasu na pielęgnacje roślin.
Przy zakładaniu takiego ogródka powinniśmy zwrócić uwagę na takie aspekty, jak:
- stanowisko;
- podłoże;
- donice;
- podlewanie i nawożenie;
- pielęgnacja;
- zbiór i przechowywanie.
1. Stanowisko dla ziół na balkonie lub tarasie
Rośliny ziołowe w zdecydowanej większości preferują stanowiska ciepłe i bardzo słoneczne. Możemy, je więc z powodzeniem uprawiać na mocno nasłonecznionej powierzchni o wystawie południowej. Ładnie będą rosły również na stanowiskach południowo - zachodnich oraz południowo - wschodnich, gdzie słońce operuje przez część dnia. Z kolei miejsce wychodzące na północ będzie zbyt mocno zacienione - deficyt słońca sprawi, że rośliny będą znacznie słabiej się rozrastać i mogą być bardziej podatne na choroby i szkodniki.
2. Podłoże dla roślin ziołowych na balkon lub taras
Dobrej jakości ziemia to jeden z najważniejszych czynników w uprawie każdej rośliny. W tym przypadku podłoże powinno być żyzne, próchniczne i przepuszczalne. Pamiętajmy również o odpowiednim drenażu na dnie donicy czy skrzynki w postaci keramzytu lub pumeksu ogrodniczego, ponieważ zioła źle znoszą zalanie i długotrwale przemoczone podłoże. Koniecznie zadbajmy też o to, by w pojemnikach do uprawy była odpowiednia ilość otworów w dnie, aby nadmiar wody mógł swobodnie odpływać.
W mini ogródku najlepiej sprawdzi się specjalna ziemia do uprawy ziół i warzyw. Dobrym wyborem jest również tradycyjne próchniczne podłoże ogrodnicze bogate w składniki pokarmowe. Przede wszystkim należy unikać lekkiego torfu, piasku oraz ciężkiego i zbitego gliniastego podłoża.
3. Donice do uprawy ziół na balkonie lub tarasie
Najlepiej nadają się pojemniki wykonane z naturalnych materiałów, takie jak:
- drewniane skrzynki;
- gliniane;
- kamienne;
- ceramiczne donice.
W takich pojemnikach w podłożu panują najlepsze warunki powietrzno - wodne, dzięki czemu roślinność będzie zdrowa i da obfity plon.
Drewniane skrzynki możemy kupić lub zrobić samodzielnie z desek czy drewnianych palet. Szeroki wybór donic naturalnych znajdziemy w kwiaciarniach i centrach ogrodniczych.
Jeśli chcemy, by nasz balkonowy ogródek był urządzony w stylu retro lub antycznym, wybierzmy duże donice w kolorze naturalnej gliny. Z kolei, jeżeli marzymy o kąciku w stylu wiejskim, prowansalskim czy angielskim, wybierzmy białe doniczki ceramiczne, duże donice z naturalnego kamienia lub skrzynie wykonane z surowego drewna.
Kiepskim wyborem są dosyć popularne doniczki plastikowe. Są one nie tylko najmniej estetyczne, ale również najszybciej nagrzewają się na słońcu i nie są trwałe (pękają i odbarwiają się pod wpływem działania promieni słonecznych). Ponadto ziemia w nich bardzo szybko przesycha. Ciekawym rozwiązaniem są specjalne donice do uprawy ziół. Oprócz tradycyjnej górnej powierzchni uprawowej mają one również otwory do posadzenia roślin w bocznych ścianach, co umożliwia stworzenie interesującej i bardzo dekoracyjnej kompozycji w zaledwie jednej donicy. Taki pojemnik to świetny wybór w przypadku bardzo małych powierzchni. Dzięki niemu z łatwością stworzymy uroczy ogródek, nawet jeśli dysponujemy bardzo ograniczoną przestrzenią.
4. Podlewanie i nawożenie ziół
W większości rośliny te są odporne na czasowy niedobór wody, a wrażliwe na przelanie. Z tego powodu podlewajmy je umiarkowanie. Codzienne podlewanie może okazać się konieczne jedynie podczas bardzo upalnego lata. Z kolei, jeżeli lato jest raczej deszczowe i chłodne, nie stawiajmy pojemników na podstawkach, aby uniknąć gromadzenia się na nich wody.
Większość gatunków roślin ziołowych nie wymaga nawożenia. Jedynie wieloletnie gatunki, takie jak: rozmaryn czy lawenda wymagają zasilenia składnikami pokarmowymi kilka razy w ciągu sezonu. Najlepiej sprawdzą się naturalne nawozy w postaci kompostu czy biohumusu.
5. Pielęgnacja roślin ziołowych
Rośliny te nie wymagają żadnych szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. Tuż po posadzeniu warto jedynie uszczknąć wierzchołki roślin, co spowoduje, że ładnie się rozkrzewią. Oczywiście powinniśmy na bieżąco usuwać uszkodzone pędy i liście. Raczej nie będzie to jednak wymagało dużych nakładów pracy, ponieważ takie rośliny bardzo rzadko chorują i są odporne na niekorzystne warunki. Warto jednak pamiętać, że większość gatunków jest wrażliwa na działanie niskich temperatur. Z tego powodu młode rośliny powinniśmy wystawić dopiero po 15 maja, gdy minie ryzyko nocnych przymrozków. Donice z roślinami wieloletnimi należy zabezpieczyć na zimę agrowłókniną bądź styropianem. Możemy je także przechować w jasnym pomieszczeniu o temperaturze 10 - 15 stopni, na przykład na klatce schodowej czy w jasnym garażu.
6. Zbiór i przechowywanie ziół
Najlepiej jest je zbierać w suchy i słoneczny dzień wcześnie rano oraz spożywać na bieżąco - od razu po zerwaniu. Do ich ścinania użyjmy ostrego noża lub nożyczek. Niektóre gatunki warto też ususzyć, na przykład: majeranek czy cząber. Świetnym pomysłem jest także mrożenie. Posiekaną miętę, natkę pietruszki, kolendry czy koperek z własnej uprawy możemy zamrozić, dzięki czemu będziemy mogli wykorzystać je również zimą.
Najlepsze gatunki ziół do uprawy na balkon lub taras
Najlepiej sprawdzą się gatunki roślin przyprawowych, które najczęściej używamy w kuchni. Nie tylko będą ozdobą naszego balkonu, ale też z pewnością przydadzą się podczas przygotowywania codziennych posiłków. Warto posadzić na balkonie lub tarasie:
- pietruszkę;
- koper;
- kolendrę;
- bazylię;
- szałwię;
- miętę;
- majeranek.
1. Pietruszka
Nasiona pietruszki możemy wysiać bezpośrednio do gruntu w marcu lub kwietniu, ale w praktyce lepiej kupić gotową sadzonkę, ponieważ od siewu do pierwszego zbioru poczekamy aż około 12 tygodni. Pietruszkę w doniczce kupimy niemal w każdym sklepie spożywczym i ogrodniczym. Przesadzamy ją po 15 maja do donicy lub skrzyni.
Odmiany pietruszki naciowej:
- Festival o silnym wzroście i dużych intensywnie zielonych liściach;
- Karnaval - bardzo aromatyczna i ładnie się rozrastająca;
- Moss Curled o bardzo smacznych i dekoracyjnych kędzierzawych jasnozielonych liściach;
- Gigante D’Italia - bardzo plenna, o gładkich ciemnozielonych liściach;
- Moosekrause o kędzierzawych intensywnie zielonych liściach i silnym aromacie;
- Natalka o gładkich aromatycznych liściach;
- Rizado Verde Oscuro - bardzo dekoracyjna, o żywo zielonych kędzierzawych liściach.
2. Koper
Nasiona kopru możemy wysiewać bezpośrednio do gruntu od marca do lipca, dzięki czemu rośliny będą dorastać stopniowo, co zapewni ciągłość plonu. Pierwszych zbiorów doczekamy się 5-6 tygodni po siewie. Koper to bardzo praktyczna roślina przyprawowa, którą możemy wykorzystać do bezpośredniego spożycia na bieżąco zrywając liście, warto również zostawić w dużej donicy kilka roślin do zakwitnięcia, a następnie w lipcu i sierpniu wykorzystać koper do kiszenia ogórków.
Odmiany kopru nadające się zarówno do spożycia na zielono, jak i do kiszenia:
- Elefant o zwartym wzniesionym pokroju i atrakcyjnych ciemnozielonych liściach;
- Goliat - bardzo plenna aromatyczna o zwiększonej odporności na suszę;
- Ambrozja - daje bardzo duży plon i jest niezwykle aromatyczna;
- Kozak - bardzo aromatyczna wczesna odmiana o drobnych liściach;
- Herkules - silnie rosnąca i bardzo plenna o ciemnozielonych liściach z niebieskawym odcieniem;
- Samson - idealna na zbiór pęczkowy o ładnie wybarwionych ciemnych liściach z niebieskawym odcieniem;
- Tetra - popularna, o niezbyt silnym wzroście. Rośliny mają zwarty pokrój i bardzo gęste ulistnienie.
3. Kolendra
Kolendrę możemy wysiać z nasion bezpośrednio do doniczek lub skrzynek pod koniec marca bądź na początku kwietnia albo nabyć gotowe sadzonki. Podczas przygotowania potraw możemy wykorzystać zarówno zielone liście rośliny, jak i jej niewielki kuliste bardzo aromatyczne nasiona. Pierwszego zbioru liści dokonamy kilka tygodni po siewie, natomiast na nasiona będziemy musieli poczekać do połowy lata.
Kolendra występuje w dwóch odmianach: wielko- i drobnoowocowej. W sprzedaży najczęściej spotkamy nasiona i sadzonki tej drobnoowocowej, ponieważ ze względu na wyższą zawartość olejków eterycznych, jest ona bardziej aromatyczna.
4. Bazylia
Bazylia to jedno z najpopularniejszych roślin ziołowych do uprawy w doniczkach na domowych parapetach oraz w niewielkich zielnikach balkonowych. Bazylia jest bardzo łatwa w uprawie. Trzeba jedynie zapewnić jej słoneczne stanowisko i uważać, aby nie przelać rośliny. Wiele ciekawych podgatunków bazylii jest dostępnych w postaci gotowych sadzonek w doniczkach. Jeśli jednak zależy nam na jakiejś konkretnej odmianie o wyjątkowym aromacie, wówczas warto poszukać nasion i samodzielnie wysiać je do doniczki lub skrzyni w kwietniu.
Gatunki i odmiany bazylii:
- Bazylia czerwona Dark Opal o pięknych intensywnie wybarwionych czerwono-fioletowych liściach;
- Bazylia cytrynowa Mrs. Burns o intensywnym cytrynowym aromacie;
- Bazylia właściwa Sweet Large o intensywnie zielonych liściach i silnym aromacie;
- Piccolino - piękna i bardzo aromatyczna odmiana o zwartym pokroju i ogromnej ilości maleńkich zielonych liści;
- Siam Queen tajska bazylia właściwa o wyjątkowym aromacie. Idealnie sprawdzi się nie tylko do sałatek, sosów czy pizzy, ale również do kiszenia ogórków;
- Bazylia cynamonowa - wyjątkowej urody roślina o oliwkowych liściach z czerwonymi żyłkami i wyraźnym cynamonowym aromacie;
- Bazylia właściwa Italiano Classico - bardzo plenna tradycyjna odmiana o dużych zielonych liściach i wyjątkowym aromacie.
5. Szałwia
Szałwia lekarska to popularna roślina lecznicza i przyprawowa o niezwykłym działaniu. Nie może jej zabraknąć w naszym ziołowym zakątku uprawowym na balkonie lub tarasie. Szałwię możemy wysiać z nasion w kwietniu lub kupić gotową sadzonkę i posadzić na miejsce stałe w drugiej połowie maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Szałwia to wieloletnia krzewinka. Niestety, w naszym klimacie może nie przezimować. Warto ją więc przed nadejściem zimy zabrać do domu.
Szałwia ma bardzo dekoracyjne szarozielone miękkie listki. Oprócz najpopularniejszego podstawowego gatunku warto poszukać również ciekawej odmiany szałwii lekarskiej Tricolor o pięknych zielono-biało-fioletowych listkach.
6. Mięta
Mięta to bardzo wdzięczna roślina, która bardzo szybko rośnie i ładnie się krzewi. Świetnie sprawdzi się jako dodatek do sałatek, potraw mięsnych, rybnych i warzywnych, ale również do deserów oraz napojów, dlatego nie może jej zabraknąć w naszym zielniku. Roślinę tą możemy wysiać z nasion w połowie kwietnia. W praktyce jednak najczęściej kupujemy sadzonki, które są powszechnie dostępne w sklepach ogrodniczych, na bazarkach, a także w wielu zwykłych sklepach spożywczych.
Interesujące gatunki mięty:
- Mięta okrągłolistna o okrągłych omszonych liściach wydzielających charakterystyczny jabłkowy aromat;
- Tradycyjna mięta pieprzowa o ciemnozielonych liściach o silnym aromacie;
- Mięta długolistna o ciemnozielonych, omszonych, lancetowatych liściach i wyjątkowym aromacie;
- Mięta polej o drobnych listkach silnie pachnących mentolem;
- Mięta kłosowa o dużych jasnozielonych i pomarszczonych liściach;
- Mięta cytrynowa o wyraźnym miętowo-cytrynowym zapachu i smaku;
- Mięta kosmata o miękko owłosionych bardzo dekoracyjnych pędach i liściach.
7. Majeranek
To jedna z najczęściej używanych przez Polaków roślin przyprawowych. Nasiona majeranku najlepiej wysiać wprost do gruntu w połowie kwietnia. Jeśli chcemy szybciej uzyskać gotowe do zbioru rośliny, możemy też wysiać nasiona już na początku marca w skrzynce na parapecie okiennym i przepikować je na miejsce stałe na balkonie w połowie maja. Gotową rozsadę majeranku kupimy również w centrach ogrodniczych oraz na lokalnych bazarkach. Nasiona majeranku zwykle sprzedawane są pod nazwą gatunkową bez wskazania odmiany. Warto jednak wiedzieć, że bardzo dobrą odmianą jest nasz Polski Miraż.
Najczęściej wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje majeranku:
- francuski, który cechuje się gęstym ulistnieniem i długim okresem wegetacji. Jest on popularnie nazwany majerankiem liściowym;
- niemiecki - o mniej zwartym pokroju i mniejszej ilości pędów, które są gęsto owłosione. Ten rodzaj majeranku obficie kwitnie, dlatego bywa nazywany majerankiem kwiatowym.
Oprócz wyżej opisanych gatunków na balkonie możemy również z powodzeniem uprawiać:
- tymianek,
- cząber,
- rozmaryn,
- estragon,
- szczypiorek,
- trybulę,
- melisę.
Aranżacja ogródka ziołowego na balkonie lub tarasie nie jest trudna. Sadząc rośliny zwróćmy uwagę na ich wymagania i dobierajmy je tak, by czuły się w swoim sąsiedztwie jak najlepiej. Na przykład razem możemy posadzić gatunki dobrze rosnące także w półcieniu takie jak mięta oraz estragon, a także uwielbiające słońce - przykładowo majeranek i cząber. Świetnym zestawieniem jest również mięta z bazylią, które bardzo dobrze rosną w swoim towarzystwie.
Najlepiej usytuować nasz ogródek ziołowy w spokojnym osłoniętym od wiatrów miejscu. Właściwie wszystkie wyżej wymienione rośliny mają piękne dekoracyjne liście. Wiele z nich również kwitnie. Będą one więc piękną samodzielną ozdobą, ale możemy je również wykorzystać do stworzenia letniej kompozycji z popularnymi obficie kwitnącymi gatunkami, takimi jak:
- petunia,
- żeniszek,
- pelargonia,
- uczep.