Strach, lęk - to słowa, które każdy z nas rozumie inaczej. To emocje, z jakimi spotkamy się całe życie, od dzieciństwa aż po moment śmierci. Czym jest lęk, a czym strach? Skąd się biorą? I wreszcie… czy mogą stanąć nam na drodze do osiągnięcia sukcesu?
Strach a lęk - różnice
Wielu z nas stosuje zamiennie pojęcia lęku i strachu. Nie powinniśmy tego robić, ponieważ - choć są to bardzo podobnie objawiające się emocje - przyczyna ich pojawiania się jego zupełnie inna.
- Strach to emocja naturalna, pojawiająca się w momencie realnego zagrożenia, np. kontaktu z wielkim, groźnym psem lub zaatakowania nas na ulicy przez nieznanego człowieka.
- Lęk to emocja irracjonalna - oznacza to, że czujemy ją chociaż nie ma żadnego zagrożenia, np. boimy się groźnych psów (choć żadnego nie ma w pobliżu) lub tego, że ktoś nas zaatakuje, gdy wracamy nocą do domu (choć nic takiego się nie dzieje).
Na drodze do sukcesu i spełnienia marzeń może nam stanąć lęk i to przed wieloma rzeczami i czynnikami. Warto je poznać i dowiedzieć się, czy i nas dotyczy ten problem?
Lęki na drodze do sukcesu - jakie są i jak z nimi walczyć?
Wiemy już, czym jest lęk a czym strach, czym się różnią, skąd się biorą… Teraz pozostaje odpowiedzieć sobie na pytania czy i w jaki sposób te emocje mogą stanąć nam na drodze do osiągnięcia sukcesu. Czego się boimy i dlaczego lęk paraliżuje nas na drodze do spełniania marzeń? Oto przegląd 10 naszych najczęstszych lęków oraz sposoby radzenia sobie z nimi.
1. Lęk przed porażką
Najpopularniejszym rodzajem lęku, który blokuje nas na drodze do sukcesu jest lęk przed… porażką. Tak, to lęk przed każdym niepowodzeniem, jakie możemy napotkać na swojej drodze do spełnienia marzeń. Choć nie wiemy, co spotka nas w przyszłości i czym zakończą się nasze działania, już zawczasu obawiamy się, że coś nam się nie uda, że poniesiemy porażkę. Jak powiedział Paulo Coelho: "Jest tylko jedna rzecz, która sprawia, że osiągniecie celu staje się niemożliwe: strach przed porażką".
Jak radzić sobie z lękiem przed porażką?
Aby poradzić sobie z lękiem przed porażką, należy zmienić swoje myślenie o niepowodzeniach. Jeśli zaczniemy je traktować jako epizody na drodze do sukcesu, cenne doświadczenia i lekcję od życia, o wiele łatwiej będzie nam je zaakceptować i wyciągnąć z nich wnioski. Błędem jest także rozpamiętywanie każdej porażki, wracanie do niej. Jeśli coś Ci się nie udało: przełknij gorycz i idź dalej, daj sobie szansę na naprawienie błędu i wyciągnij wnioski z niepowodzenia - wtedy wykorzystasz porażkę najlepiej, jak to możliwe.
2. Lęk przed oceną innych
Na drodze do sukcesu stanąć nam może również bardzo silny lęk przed oceną innych. To właśnie inni ludzie bardzo istotnie rzutują na nasze działania, samoocenę, postrzeganie świata. Ich opinia jest dla nas ważna na różnych etapach życia. Czego się obawiamy? Przede wszystkim ich krytyki, zostania wyśmianym - negatywna ocena, zwłaszcza wygłoszona publicznie lub przez bardzo bliskie, znaczące dla nas osoby, może skutecznie zahamować naszą aktywność i sprawić, że zawrócimy z drogi po sukces.
Jak radzić sobie z lękiem przed oceną innych?
Ocena innych była, jest i będzie dla nas ważna, istotne jest jednak to, aby nie była najważniejsza. Najistotniejsze powinno być dla nas to, co sami o sobie myślimy. Zostań swoim osobistym krytykiem, spójrz na siebie z boku, oceniaj swoje postępowanie i działania, ale staraj się robić to jak najbardziej obiektywnie. Dostrzegaj swoje wady ale i zalety, krytykuj siebie ale i nagradzaj za sukcesy. Czerp z pozytywnych opinii na swój temat, buduj z nich swoją samoocenę, swoją tarczę do walki z krytyką. Jeśli jednak krytyka jest konstruktywna i może pomóc Ci zmienić się na lepsze: przyjmuj ją, dziękuj za rady, staraj się dokonywać w sobie pozytywnych zmian. Pamiętaj również, że ocena innych może być podyktowana wieloma względami, w niektórych przypadkach negatywna ocena wiązać się może nie tyle ze szczerą opinią, co z… zazdrością.
3. Lęk przed zmianą
Wielu z nas na drodze do sukcesu zdaje sobie sprawę z tego, że jego osiągniecie, ale już nierzadko sama droga - może się wiązać z poważnymi zmianami w naszym życiu, np. zmianą pracy, przeprowadzką, zmianą obowiązków. Dla jednych jest to źródło zadowolenia, zmiana kojarzy się bowiem z wyzwaniem. Dla innych z kolei to źródło lęku przed tym, co będzie, co się zmieni i czy poradzimy sobie z nową rzeczywistością.
Jak radzić sobie z lękiem przed zmianą?
W oswajaniu tego lęku wyjątkowo istotna jest wiara we własne możliwości, która pozwoli nam postrzegać zmianę jako wyzwanie, a nie jako coś, czego trzeba się obawiać. Pracuj nad swoją samooceną, uświadom sobie swoje zalety, podkreślaj sukcesy i mocne strony, uwierz w siebie i to, że poradzisz sobie z nowej sytuacji. Dobrym pomysłem w oswajaniu lęku jest również wizualizacja zmiany. Polega ona na wyobrażaniu sobie nowej sytuacji, niejako przeżyciu jej w wyobraźni. Pozwoli nam to na zmniejszenie lęku, gdy faktycznie znajdziemy się już w nowej sytuacji, którą tak dokładnie przeanalizowaliśmy w wyobraźni. Pamiętajmy również o bardzo inspirujących słowach, których autorem jest Rainer Haak: "Życie jest zmianą, jeśli przestaniesz się zmieniać, przestaniesz żyć". To odważne, ale bardzo motywujące słowa.
4. Lęk przed tym, co nowe
Lęk powiązany z poprzednim: to obawa przed tym, co nowego czeka na nas na drodze do sukcesu lub tuż po jego osiągnięciu. Nowa praca, nowe miejsce zamieszkania, nowe oczekiwania? Obawiamy się im nie sprostać oraz tego, że nie poradzimy sobie w nowej rzeczywistości.
Jak radzić sobie z lękiem przed nowościami?
Stosuj opisaną wyżej wizualizację nowości, pomoże Ci to w oswojeniu lęku. W tym wypadku również kluczem do sukcesu jest pewność siebie oraz wiara we własne możliwości. Pomogą nam one w postrzeganiu tego, co nowe jako wyzwania, ciekawie przygody. Osoby pewne siebie lubią nowości, kojarzą się im bowiem z czymś ekscytującym, pozwalającym na nowe doświadczenia.
Pamiętaj! Wiara we własne siły to także skuteczna broń w walce z porażką: osoby z wysoką samooceną o wiele lepiej radzą sobie z niepowodzeniami, nie przejmują się tak bardzo porażkami, traktując je jako cenną lekcję, ważne doświadczenie, które ich wzbogaca i uczy na przyszłość.
5. Lęk przed odpowiedzialnością
Czego jeszcze obawiamy się na drodze do sukcesu lub spełnienia marzeń? Bardzo często towarzyszy nam lęk przed odpowiedzialnością. Planujesz wyprowadzić się w domu i zamieszkać na swoim? Bierzesz ślub, planujesz dziecko? A może chcesz awansować i biorąc ważne stanowisko w firmie? Te i wiele innych działań wiążą się z większą odpowiedzialnością, nierzadko zarówno za siebie, jak i za innych. Może być ona źródłem lęku dla wielu osób, zwłaszcza tych, które są niepewne siebie, borykają się z obniżoną samooceną oraz z natury są introwertywne i flegmatyczne. Przejmowanie inicjatywy oraz odpowiedzialności może być dla nich źródłem obaw o to, czy poradzą sobie z wyzwaniem.
Jak radzić sobie z lękiem przed odpowiedzialnością?
Lęk przed odpowiedzialnością może paraliżować, ale należy zdać sobie sprawę z tego, że przejmowanie odpowiedzialności za siebie i innych - np. podjęcie pracy, urodzenie dziecka - jest równoznaczne z podejmowaniem ważnych zadań społecznych, pomaga nam w rozwoju oraz sprawia, że nasze życie ma sens.
6. Lęk przed niezależnością/samodzielnością
Wiele osób obawia się również - związanej z odpowiedzialnością - niezależności oraz samodzielności. Obawa taka pojawiać się może u osób, które zdecydowały się wyprowadzić z domu, założyć własną rodzinę, porzucić pracę na etacie na rzecz własnej działalności. Lęki te są naturalne i logiczne, warto jednak pamiętać, że nie powinny hamować naszych działań i sprawiać, że nie podejmiemy ryzyka z obawy przed tym, co nas czeka.
Jak radzić sobie z lękiem przed samodzielnością?
W oswajaniu tego lęku należy pracować nad zwiększeniem pewności siebie oraz uzmysłowieniem sobie tego, że niezależność jest niejako marzeniem, ale na pewno powinnością każdego z nas. Każdego z nas w pewnym momencie czeka bycie niezależnym, to naturalny etap naszego rozwoju, związany z ważnymi rolami i zadaniami życiowymi, które musimy wypełniać, np. bycie pracownikiem, rodzicem, małżonkiem itp.
7. Lęk przed samotnością/odrzuceniem
Na drodze do sukcesu i spełniania marzeń może stanąć nam jeszcze jeden lęk: bardzo ludzka obawa przed odrzuceniem i samotnością. Kiedy możemy ją odczuwać? Kiedy planujemy przyszłość z bliską osobą, gdy dostajemy awans, co wiąże się z większym prestiżem ale i koniecznością dowodzenia ludźmi, kiedy przenosimy się do innego miasta, a rodzina zostaje w aktualnym miejscu zamieszkania. Każdy z nas chce spełniać swoje marzenia, ale obawiamy się, że nasze działania mogą popsuć kontakty z innymi lub też są na tyle ryzykowne, że możliwe jest spotkanie się z odrzuceniem ze strony bliskiej osoby.
Jak radzić sobie z lękiem przed odrzuceniem i samotnością?
W tym wypadku kluczem do sukcesu jest relacja z drugim człowiekiem, a dokładniej zaufanie do niej: "Czy ufam swojej żonie na tyle, że wiem, że mnie nie zdradzi, gdy wyjadę do pracy za granicę?"; "Czy nasz związek jest na tyle silny, że to przetrwa?" Oswajanie tego lęku to praca na relacji z drugim człowiekiem, wzmacnianie jej, szczere rozmowy oraz praca nad sobą: nad swoją samooceną, pewnością siebie oraz motywacją do działania.
8. Lęk o swoją niekompetencję
Na drodze do spełnienia marzeń obawiać się możemy również tego, że nie posiadamy wystarczających umiejętności i kompetencji do tego, aby osiągnąć sukces. Taki lęk może pojawić się u osób niepewnych siebie, zakompleksionych, o nerwicowych cechach charakteru oraz ze skłonnościami do depresji. Może być on tak silny, że świadomie rezygnujemy z działania z obawy przed tym, że nie jesteśmy dość dobrzy, aby poradzić sobie z wyzwaniem.
Jak radzić sobie z lękiem z powodu niekompetencji?
To kolejny raz, kiedy kluczem do sukcesu okazuje się pewność siebie i odpowiednio wysoki poziom samooceny. Jeśli jesteśmy pewni swoich możliwości i wierzymy w siebie o wiele łatwiej nam podejmować nowe wyzwania. Ponadto, osoby z dobrym poziomem samooceny częściej inwestują w siebie: dokształcają się, uczą nowych rzeczy. Pozwala im to nabywać nowe umiejętności kompetencje, które przydają się w wielu dziedzinach życia.
9. Lęk przed chorobą/śmiercią
Na drodze do spełniania marzeń pojawić się może jeszcze inny lęk, a mianowicie lęk przed zachorowaniem lub nawet śmiercią. Takie obawy mają nie tylko hipochondrycy, to normalny ludzki lęk, pojawiający się w wielu momentach naszego życia. Stykamy się w różnymi chorobami, z jednymi bliżej, z innymi jedynie ze słyszenia. Chorują nasi bliscy, zauważmy u siebie niepokojące objawy, zasypywani jesteśmy informacjami na temat profilaktyki wielu schorzeń. Może to robić obawy o to, że poważnie zachorujemy oraz potęgować lęk o swoje zdrowie. W związku z trym wielu z nas może unikać ryzyka z obawy przed zachorowaniem czy nawet śmiercią, np. w wyniku wypadku komunikacyjnego.
Jak radzić sobie z lękiem o zdrowie?
Lęk o swoje zdrowie i życie jest lękiem naturalnym, warto jednak dołożyć starań, aby przyjmował postać dbania o siebie, a nie obawy przed działaniem i spełnianiem swoich marzeń. Prowadź zdrowy tryb życia; odżywiaj się zdrowo; wysypiaj się; uprawiaj sport i chodź na badania profilaktyczne - to najlepsze co możesz zrobić dla siebie i swojego zdrowia.
10. Lęk przed sukcesem
Czego jeszcze możemy się obawiać? Okazuje się, że… samego sukcesu! Zwykle lęk ten może zawierać w sobie składowe poprzednich, może być związany z lękiem przed porażką, zmianą, przejęciem odpowiedzialności. Niestety, ze względu na swój złożony charakter może skutecznie hamować nasze działania, sprawić, że zrezygnujemy z podejmowania ryzyka.
Jak radzić sobie z lękiem przed sukcesem?
Oswajanie tego lęku to podsumowanie wszystkich powyższych rad:
- praca nas samooceną, pewnością siebie,
- odpowiednie postrzeganie porażek,
- uświadomienie sobie, że przejęcie odpowiedzialności to naturalny etap rozwoju.
Pamiętamy, że tak naprawdę tylko my możemy przeciwdziałać naszym lękom, sprawić, że lęk i strach odejdą. Jak powiedział lubiany aktor Will Smith: "(…) strach nie jest prawdziwy. To tylko produkt Twoich myśli".
